't Mortelke
Vlakbij de Belgische grens tussen de Malpie en Het Zwaluwnest ligt voedselbos 't Mortelke. In dit voedselbos hebben we met Kyara en Carlyn de kans gehad om op drie verschillende startsituaties een voedselbossysteem rondom een woning te ontwerpen. Er is een Akker, een Weide, en een Bos. De familie Smit geeft met dit voedselbos een stuk van hun land terug aan de natuur, en verwelkomt iedereen die erbij wil helpen op meewerkdagen. Het is de bedoeling dat dit voedselbos een bewijs van een duurzaam bedrijf zowel in sociale, economische als ecologische zin wordt.
In 2019 zijn Kyara en Carlyn gestart met ‘t Mortelke. Dit voedselbos was het tweede waarbij de Voedselboskabouters mochten helpen. Kyara en Carlyn zijn nu goed op weg om er een natuurinclusief voorbeeldbedrijf van te maken. Ze gaan laten zien dat we met regeneratieve landbouw hele leuke en mooie bedrijven kunnen bouwen waar we de overvloed delen met de natuur, in plaats van de natuur te bestrijden. In dit interview lees je waarom en hoe het is gegaan.
Waarom zijn jullie een voedselbos gestart?
We zijn ‘t Mortelke gestart omdat we zagen dat de manier waarop we nu met de aarde omgaan onhoudbaar is. We hebben een aarde met heel veel overvloed, maar met de levensstijl van de huidige tijd lukt het ons toch als mensheid om de aarde uit te putten. Wij vonden en vinden nog steeds dat dit anders moet en kan. Ook willen we graag bewijzen dat het anders doen echt duurzamer is op alle vlakken, zowel sociaal, economisch als ecologisch. Met die motivatie hebben we ‘t Mortelke opgericht. Het kan anders en het moet anders. Bij ‘t Mortelke laten we het zien en verbinden we mensen weer met de natuur door voedsel!
Wanneer is de aanleg van het voedselbos gestart?
De aanleg van ‘t Mortelke is gestart in 2020. In dat jaar zijn de eerste bomen de grond in gegaan. Natuurlijk waren we al volop bezig om het ontwerp te maken en uit te denken hoe we ‘t Mortelke willen vormgeven. De Voedselboskabouters hebben ons flink geholpen destijds om een mooie vliegende start te maken!
Waar ligt het voedselbos?
Het voedselbos ligt in Borkel en Schaft, dat is gemeente Valkenswaard. Borkel en Schaft ligt dichtbij de Belgische grens en in een gebied waar veel Natura 2000 natuur ligt.
Hoe groot is het voedselbos?
Het voedselbos is een kleine 3ha. We gebruiken nu actief de weide ongeveer een halve hectare en de akker een kleine 2ha. Daarnaast hebben we nog het bos, dit is een dennenbos, wat destijds was aangeplant voor de mijnbouw, dit is ongeveer een halve hectare.
Heb je nog met iemand/een andere partij samen aangelegd? Waarom? En hoe heb je die gevonden?
Wij hebben een groot deel van ‘t Voedselbos samen met de Voedselboskabouters aangelegd. Deze hebben ons destijds geholpen met het maken van het ontwerp en ook het uitkiezen van planten. Ze gaven ons eigenlijk een vliegende start, omdat we veel van hun ervaring konden leren en ze al een netwerk hadden waarop we konden leunen en verderbouwen. Nu is er nog een voedselboskabouter elke 2 weken bij ons actief. Dit is Agnes, zij komt nog iedere meewerkdag samen met ons ‘t Mortelke een beetje mooier maken.
Is er tijdens de aanleg nog iets opmerkelijks gebeurd?
De aanleg is goed verlopen, wel kwamen we er achter dat Nederland vol zit met bureaucratie en dat dit echt een belemmering kan zijn voor de groene ontwikkeling. De waterpartij en heuvel die wij wilden aanleggen is daar een goed voorbeeld van. Door de hoge archeologische waarden op ons perceel was het lastig om de waterpartij aan te leggen. Uiteindelijk zijn we er creatief mee omgegaan en zijn we in plaats van naar beneden omhoog gegaan. Hierdoor hebben we alsnog een waterpartij met een acceptabele diepte van 1m op z’n diepst, maar hoefden we niet elke bodemlaag met archeologische precisie af te graven, wat erg kostbaar was. We zijn ook blij dat we door zijn gegaan met het aanleggen van de waterpartij met heuvel. Nu zie je heel veel leven terugkeren naar het terrein, van kikkers en padden die de slakkenplagen in bedwang houden, tot eenden en zelfs ganzen die ook weer balans terug brengen in het systeem. De zwaluwen die ieder jaar terugkeren genieten ook erg van het water en eten tijdens hun verblijf ook weer de overvloed aan muggen op die er ook al waren voordat de waterpartij was aangelegd.
Ben je tevreden met je voedselbos?
Wij zijn tevreden met het voedselbos. Wel merk je dat voortschrijdend inzicht die komt met meer ervaring iedere dag je wel doet denken over “hoe zou ik dit anders doen de volgende keer?”. Het kan altijd beter, en we zijn nog aan het leren en zullen dit ons hele leven nog wel blijven doen, want de natuur is en blijft onze grootste leermeester.
Hebben de Voedselboskabouters fijn werk geleverd?
De Voedselboskabouters hebben ons een vliegende start gegeven en Ágnes is nog steeds betrokken. Wij zijn tevreden.
Wat zou je nog aan mensen willen meegeven? Een boodschap? Overtuiging? Etc.
Als je zelf een voedselbos wilt aanleggen dan heb ik de volgende drie tips:
Heb heel veel geduld
Observeer goed
Heb vertrouwen dat er meer overvloed is dan je denkt of misschien nu kunt zien.
Meer lezen over 't Mortelke, of eens op bezoek? Volg ze op social media om de events te zien aankomen!
https://www.facebook.com/hetmortelke/
https://www.instagram.com/hetmortelke/
https://www.hetmortelke.nl/ (wordt binnenkort officieel gelanceerd)