Hoeveel koolstof kan een voedselbos in Nederland opslaan

Een voedselbos slaat zoals alle bossen en planten koolstof op. Dit is erg belangrijk, omdat leven op aarde namelijk onmogelijk is zonder koolstof. Hoe meer je ervan in je ecosysteem hebt hoe meer leven er mogelijk is. Hoeveel koolstof een voedselbos opslaat is ook nog interessant vanuit een ander oogpunt, namelijk de eventuele financiele voordelen die je ermee kunt halen. Momenteel wordt er namelijk gewerkt aan verschillende regelingen die juist inzetten op een financiele tegemoedkoming voor boeren of mensen die veel CO2 (lees hier ook koolstof) opslaan met hun werk. Dit is een gunstige trend om juist het aanleggen van voedselbossen makkelijker en interessanter te maken voor meerdere spelers.

Even de voordelen van koolstofopslag op een rijtje:

• Het is na stoppen met fossiele brandstoffen de beste remedie tegen klimaatopwarming. The power of trees!! En lees zeker even het artikel van the guardian om de nummers goed op een rijtje te krijgen! 

• Het maakt de bodem vruchtbaarder door:

  • Meer bodemleven: bijna alle leven heeft koolstofverbindingen nodig om energie te gebruiken en te delen

  • Betere vochthuishouding: koolstofverbindingen kunnen soms meer dan 1000x hun eigen gewicht aan water vasthouden, en bij de verbranding van suikers komt ook weer water vrij.

  • Beter transport van zuurstof en voedingsstoffen: dit kan direct transport via mycorrhiza zijn, maar ook indirect transport door ondergrondse beestjes zoals insecten en wormen.

  

Waarom een bos duurzamer is dan zonnepanelen

Een bos is lang niet zo efficiënt als een zonnepaneel (dat scheelt zeker een factor 10) maar een bos heeft ten minste één enorm voordeel: het groeit zonder ook maar een druppel fossiele brandstof te vragen. Alle materialen die in het bos nodig zijn worden met behulp van zonne energie (fotosynthese), en elementen uit de lucht en bodem gemaakt door het bos zelf.

Dat kunnen wij mensen met technologie op de schaal waarin het bos het kan doen niet nadoen. Juist daarom is een bos de meest duurzame manier van energie opvangen en opslaan. Want opgeslagen koolstof is gewoon energie. Hoe meer koolstof hoe meer energie en dus hoe meer oogst.

Maar hoeveel is het maximaal haalbare?

Door fotosynthese wordt CO2 omgezet in glucose. Dat is een omzetting van de energie van de zon naar chemische energie. Op elk stukje nederland komt een bepaalde hoeveelheid zon terecht, en daar zit een duidelijk theoretisch plafond aan. Ook is fotosynthese in theorie niet zo efficiënt als een zonnepaneel, en ook is niet elke vorm van fotosynthese is even efficiënt.

De evolutie heeft verschillende vormen van fotosynthese uitgevonden

Planten die ruim voldoende zon krijgen zijn er niet zo zuinig mee als algen die op grote diepte in de oceaan leven. De evolutie heeft verschillende vormen van fotosynthese uitgevonden. Planten en algen gebruiken ze in verschillende verhoudingen naar gelang wat het beste bij hun biotoop past.

In de praktijk is het al heel wonderlijk knap als een bos 10% van de zonneenergie weet op te vangen en in de vorm van glucose opslaat. Glucose is een universeel betaalmiddel in het bos, en bijna iedereen in het bos (ook de mens) kan het prima verteren.

Hoe efficiënt je bos precies is, is lastig te bepalen, maar het is zeker mogelijk om de planten er een beetje op uit te kiezen.

Nadat er glucose is gevormd worden er behalve suikers ook andere stoffen zoals cellulose en lignine van gemaakt, en alleen die worden langdurig opgeslagen. Het maken van die stoffen en de huishouding van het hele bos kost energie, en die wordt geleverd door glucose te verbranden (en dan komt er weer CO2 vrij). Hoe efficiënt je bos precies is, is lastig te bepalen, maar het is zeker mogelijk om de planten er een beetje op uit te kiezen.

Een productiebosin onze regio slaat zo’n 1 a 2 ton koolstof per jaar op. 

Een productiebos (Lees het artikel van bos naar voedselbos om meer te weten over de verschillende soorten bossen) in onze regio slaat zo’n 1 a 2 ton koolstof per jaar op. CO2 bestaat uit twee zuurstofatomen, en één koolstofatoom. Koolstof is ongeveer 12g/mol, zuurstof ongeveer 16g/mol. Samen weegt CO2 ongeveer 44g/mol, waarvan dus slechts 12g/mol koolstof. 1-2 ton gebonden koolstof komt dus overeen met meer dan 3-6 ton gebonden CO2.

Een voedselbos wordt ontworpen om in alle lagen te groeien. De bedoeling is dan onder anderen dat er zoveel mogelijk effectieve fotosynthese plaatsvindt.

Dat is een heel eind onder het theoretisch maximum. Een voedselbos wordt ontworpen om in alle lagen te groeien. De bedoeling is dan onder anderen dat er zoveel mogelijk effectieve fotosynthese plaatsvindt. Het is daarom zeker denkbaar dat we ook meer koolstof kunnen opslaan als we het handig aanpakken. Maar als we optimaal zouden produceren voor koolstofopslag dan wordt het eten niet zo lekker, want hout knaagt voor ons mensen niet zo lekker weg :).

We zoeken dus een balans tussen aan de ene kant veel koolstof (want goed voor productie en planeet op lange termijn). Aan de andere kant willen we ook graag wat suiker en eiwitten om op de korte termijn lekker van te eten.

Als we gaan optimaliseren voor echt lekkere en bijzondere dingen zoals bijzondere bessen, dan geven we iets van de efficiëntie op. Toch kan met een juiste selectie van wijkers en een goed bodemmanagement de opslag van koolstof best oplopen tot boven de 10 ton/ha*jaar.

De Anna Paulownaboom (Paulownia Tomentosa) schijnt wel 100 ton koolstof te kunnen binden per hectare per jaar. Maar erg eetbaar is die opgeslagen koolstof niet. Suikerriet heeft een heel hoge fotosynthese efficiëntie (8%), en produceert voor meer dan 30% eetbare suikers. Dat is veel eetbaarder, maar wordt dan weer niet erg lang opgeslagen.

Als we gaan optimaliseren voor echt lekkere en bijzondere dingen zoals bijzondere bessen, dan geven we iets van de efficiëntie op. Toch kan met een juiste selectie van wijkers en een goed bodemmanagement de opslag van koolstof best oplopen tot boven de 10 ton/ha*jaar. In het begin is de bodem arm aan organisch materiaal, dus door juist door in de eerste jaren stevig in te zetten op productie van mulch (=opgeslagen koolstof) gaat de voedselbosbodem sneller een overvloed aan oogst produceren. Koolstofopslag kan zo dus juist helpend zijn voor een snellere toename van de opbrengst.

Een paar trucs om je koolstofopslag zo hoog mogelijk te maken:

1. Compacteer en verstoor de bodem zo min mogelijk

2. Zorg dat er geen zonlicht op de grond valt door overal iets groens te laten groeien

3. Chop&Drop om een zo dik mogelijke humuslaag te krijgen

4. Gebruik diepwortelende bomen en planten om koolstof in de onderlaag te brengen via de wortels.

5. Graaf nooit, en laat het onderste deel van de kruidlaag heel. Dus geen planten uittrekken of spitten

Als je ergens een bramenjungle hebt, dan is het misschien niet praktisch om je altijd aan de ‘regels’ te houden. Je altijd aan regels houden is sowieso niet de beste oplossing voor de meeste problemen. Gebruik je gezonde verstand, lees je lekker in, probeer het mechanisme te begrijpen, en probeer op die manier het juiste te doen!