Het sneeuwt bladeren

“Kijk nou toch eens naar al die prachtige kleuren, Bram”, zei de vrouw van onze voedselbos kabouter. “Het is ieder jaar weer een feest voor je ogen, als de bomen besluiten dat ze hun winterjas gaan aandoen. Het sneeuwt bladeren!”. Bram liep vanuit zijn schommelstoel naar het raam en keek naar buiten. Inderdaad, het frisse groen aan de bomen in zijn voedselbos was langzaam aan veranderd in een schakering van verschillende kleuren geel, rood, paars en bruin. “Anton Piek had het niet mooier kunnen schilderen dan de natuur hier doet”, dacht hij bij zichzelf. “Wel jammer dat je niets ziet van die winterjas,” zei Bram, “dat zit allemaal onder de grond, in de wortels van de boom.” “Hoe bedoel je dat?” vroeg zijn vrouw, terwijl ze hem aankeek. “Dat leg ik je straks wel uit, als ik klaar ben met bladeren verzamelen.” zei hij, en zette zijn pet op, liep naar de deur, trok zijn jas aan en verdween naar buiten.

Fotosynthese en een gelukkig afvalproduct

Groene planten, zoals wij ze kennen, staan aan de wieg van alle leven op aarde, op een  paar uitzonderingen na van organismen die hun energie uit andere bronnen halen dan zonlicht. Deze leven echter op plekken waar je geen voedselbos gaat tegenkomen, zoals 3 km diepte van de Atlantische oceaan. Succes met het oogsten van moerbeien op die diepte  De groene kleur komt van het zogenaamde bladgroen, kleine korreltjes waarin zonlicht wordt omgezet in suikers door CO2 en water te combineren. Hierbij komt zuurstof vrij als afvalproduct en suiker dat de plant gebruikt voor andere processen waarbij deze suiker noodzakelijk is. Deze suikers worden opgeslagen in verschillende delen van de plant (de vruchten, de bladeren en de wortels) en zijn daarmee beschikbaar voor consumptie van andere organismen. Effectief wordt de energie uit het zonlicht dus opgeslagen in ’n vaste stof. Van de liefde leven is dus echt een fabeltje. 

Bladverkleuring in de herfst

Om in leven te blijven – En wie wil dat nou niet? – hebben bomen in de loop van evolutie een manier gevoinden om hun essentiële bouwstoffen te behouden. Naarmate het zonlicht, door de stand van de aarde, over een groter oppervlakte wordt verdeeld (in de herfst op het noordelijk en in zuidelijk halfrond) kan een plant steeds minder zonlicht opvangen en ook door het dalen van de temperatuur wordt de fotosynthese steeds minder efficiënt. De hiervoor genoemde bladgroenkorrels bevatten chlorofyl, dat bestaat uit stoffen waar de plant moeite voor heeft moeten doen om die te verzamelen. Zomaar je groene blad afstoten zou voor de plant niet echt heel handig zijn, daarmee raakt het plant immers zijn kostbare bouwstoffen kwijt. Als de (loof)boom ‘merkt’dat het weer die tijd van het jaar is, zal het aanwezige chlorofyl afgebroken worden en teruggevoerd in het overblijvende systeem van de boom of meerjarige plant. Vervolgens vormt zich aan de bladsteel ’n kurken afsluiting waardoor de cellen in het blad afsterven en zal het blad op de grond vallen. Herfstbladeren hebben daarmee ;n hogere hooveelheid koolstof dan stikstof, in tegenstelling tot het voorjaar, wanneer de verhouding (procentueel) juist andersom ligt. Zoek je dus ‘bruin’materiaal voor je composthoop: de herfst en de gemeentelijke bladbakken zijn ideale plek om het te verzamelen. 

Bram en zijn blaadjes 

En dat was precies wat Bram, onze voedselbos kabouter ging doen. Bladeren verzamelen om er voor te zorgen dat hij in het voorjaar er voor kan zorgen dat zijn composthoop een ideale samenstelling ging krijgen. En natuurlijk om mee te mulchen, want onbedekte grond, dat zag er niet uit en gaf alleen maar ongewilde onkruiden. “Oh neej, onkruid is ’n mening.” dacht hij nog, terwijl hij een volgende kruiwagen bladeren op ’n grote hoop gooide. “AUW!” riep de hoop die er al lag. Het gezichtje van een van zijn kindjes piepte uit de grote hoop bladeren. “Wat doe jij daar nou?”, vroeg Bram terwijl hij naar zijn hart greep van schrik. “Je weet toch dat kabouter kindjes heel slecht composteren?!” “Hi hi hi hi hi, we wilden je laten schrikken, gelukt!!”zei het andere kinderhoofdje dat uit de hoop tevoorschijn kwam. “Batteraven!!” mopperde Bram met een glimlach, die om zijn mond speelde. “Kom maar snel naar binnen en vertel het verhaal van de bladgroenkorrels maar eens aan mamma, die heeft eikeltjes koffie gemaakt, zodat we het weer lekker warm krijgen!”