Een natuurlijk medicijn is altijd in de buurt

Drink je wel eens tijmthee voor een zere keel? Dat werkt erg goed, en tijm groeit gewoon in de tuin in ons land. Zelfs op moeilijke plekken, waar het erg droog, warm wordt, en met vrij arme grond, kan dit bijzonder smakelijke plantje goed overleven. En het helpt dus ook prima tegen een zere keel.

Veel mensen denken dat je voor medicijnen bij de apotheek moet zijn. Maar wist je dat de meeste medicijnen slechts varianten zijn op stoffen die al miljoenen jaren in de natuur voorkomen? Veel medicijnpatenten zijn in de afgelopen eeuw uitgegeven voor stoffen die door levende natuur zijn geproduceerd, en niet door mensen in een laboratorium. Het enige wat de mens deed om het eigendom van deze geweldige medicijnen te claimen was de stof te _isoleren_ in een lab. Als moeder natuur een menselijke onderzoeker was, dan zou ze de rechtzaken tegen de medicijnenpatenthouders zeker winnen.

In 2013 erkende de hoge raad in de VS ook dat patenten op natuurlijke stoffen vaak belachelijk zijn, en besliste de USPTO (een amerikaans orgaan wat over patenten gaat), tot nieuwe richtlijnen om minder patenten te verlenen op natuurlijke stoffen. Sinds dat moment nemen medicijnen die niet precies natuurlijke stoffen bevatten, maar afgeleiden daarvan, een vlucht. We zijn er dus nog niet helemaal.

Omdat er niets verdiend kan worden aan kruidengenezing uit eigen tuin, is er ook weinig reclame voor. Toch zijn er een heleboel dingen die je met weinig uit je eigen tuin kunt trekken en waar je dus de dokter (of de vogeldokter) helemaal niet bij nodig hebt. Een paar voorbeelden:

• Brandnetel -> diureticum (plaspil), antihistaminicum, zuiverend, bron van ijzer, en nog veel meer

• Weegbree -> helpt tegen steken en prikken (bijvoorbeeld van de brandnetel), antiseptisch

• smeerwortel -> versnelt herstel van kneuzingen en botbreuken

• paardebloem -> o.a diureticum, laxatie, en helpt ook tegen wratten

Je kunt van elk kruid, als je eenmaal weet wat het is, de geneeskrachtige eigenschappen opzoeken op pfaf.org. Je vult dan in het zoekveld de latijnse naam in (die kun je vinden op wikipedia) en klikt op de naam van de plant. Je vindt dan onder 'Medicinal uses' informatie over medicinaal gebruik van de plant. Hierboven linkt elke plantnaam naar de pfaf pagina erover. Probleem kan wel zijn dat veel plantnamen zoals bijvoorbeeld 'weegbree', 'paardenbloem', 'brandnetel' geen soortnamen zijn, maar een set van een aantal soorten of soms zelfs een heel geslacht. Niet alle soorten die onder de naam vallen hebben hetzelfde effect, dus is het belangrijk om voorzichtig te zijn. Hierover later meer.

Maar ho eens even, mag dit wel zomaar?

Stel, een voedselboskabouterblog adviseert je dat brandnetel vochtafdrijvend werkt. Je gooit je plaspillen weg, en gaat aan de brandnetelthee. Vervolgens wordt je ziek. Is dat slim? Zijn de voedselboskabouters dan aansprakelijk? Op beide vragen is het antwoord 'Nee'. Het is zelfs verboden om kruiden als medicijnen aan te prijzen, of te claimen dat ze specifieke geneeskrachtige effecten hebben. De reden daarvoor is gedeeltelijk onzinnig, maar gedeeltelijk ook verstandig.

Om mensen te beschermen tegen kwakzalverij zijn er strenge regels waaraan medicijnen moeten voldoen. Onder anderen moeten ze uitgebreid getest zijn. Dat is op zich wel verstandig, maar het gaat ook mis. Deze tests kosten namelijk veel tijd en geld, en worden dus helaas vooral gedaan door medicijnenbedrijven die aan de goedgekeurde medicijnen die eruit rollen kunnen verdienen. Dat is het onzinnige deel.

Het zinnige deel is dat bij m.n. ernstige ziekten het heel belangrijk is om een hele hoge, of hele precieze dosis van een medicijn te geven. Dat lukt niet goed met een zelfgezet theetje uit eigen tuin. Daarom is brandnetelthee zeker niet altijd een verstandig alternatief voor een plaspil.

Een gepaste waarschuwing is het tragische verhaal van Sylvia Millecam. De les die we hieruit mogen leren is dat bij ernstige ziektes overleg met een goed opgeleide dokter verstandig blijft.

Dat gezegd hebbende blijft het interessant om natuurgenezing, zeker met planten die bewezen werkzame stoffen bevatten in te zetten om kwalen te verlichten, en om ernstige ziekten te voorkomen.

Waar vind je de planten die je nodig hebt?

Vaak groeien planten op de plaats waar ze nodig zijn. Weegbree groeit bijvoorbeeld graag in de buurt van brandnetel. Erg handig, want dan is het medicijn tegen de gevoelige prikplant altijd in de buurt waar er een ongelukje kan gebeuren.

Als je weet wat je nodig hebt hoef je meestal niet ver te zoeken. Braam, wat goed werkt tegen diarree groeit bijna overal, en planten als hondsroos (goed voor de nieren) zijn ook alom vertegenwoordigd. Eerder genoemde kruiden zoals paardenbloem, weegbree, longkruid, smeerwortel en brandnetel vind je vaak langs paden, bijvoorbeeld in je voedselbos. Je hoeft dus meestal niet ver te zoeken.

Hoe gebruik ik medicinale planten?

Uiteraard heeft elke plant zijn eigen recepten. Het voert te ver om in dit artikel elke plant te behandelen. Voor iedere plant zijn er voldoende recepten online te vinden. Er zijn ook talloze boeken over geneeskrachtige planten en paddestoelen. We volstaan dus met wat algemene adviezen:

• bereid de plant volgens een bekend recept,

• neem eerst een klein beetje, en voer de dosis rustig op als het goed voelt

• overleg bij ernstige klachten of onderliggende aandoeningen ook met de huisarts of specialist

Het mooie aan genezing met natuurlijke middelen is dat de plant vaak niet alleen een werkzame stof bevat, maar ook allerlei andere stoffen en structuren die heilzaam zijn, en soms de werking ondersteunen, of gunstig bijsturen. De wetenschap is nog lang niet zover dat al deze effecten goed begrepen en beschreven zijn. Gebruik daarom je boerenverstand en luister naar je gevoel.

Andere nuttige eigenschappen van geneeskrachtige planten

Smeerwortel is geliefd als hulpplant om te mulchen en om voedingsstoffen uit diepere bodemlagen op te halen en beschikbaar te maken voor je vruchtgewassen. Weegbree en paardenbloem helpen om verdichtte bodems los te maken. Wikke, een stikstofbinder, geeft mooie bloemen voor de bijen. Wikke (sommige soorten) is ook geschikt om zalf van te maken, bijvoorbeeld tegen steken.

Door functies slim te combineren kun je dus veel geneeskrachtige planten in je voedselbosontwerp kwijt. Doordat de planten ook andere aangename eigenschappen hebben hoef je geen concessies te doen aan de andere functies van je voedselbos.

Wil je meer leren over geneeskrachtige planten? Lees je dan in door op pfaf te filteren op 'medicinal rating'. Het is daar ook mogelijk om uitgebreid naar planten te zoeken die helpen bij specifieke aspecten van de gezondheid.

Kom je er zelf niet uit, neem dan gerust contact op voor een advies van een kruidenheks van de voedselboskabouters!

Veel kruiden hebben geneeskrachtige eigenschappen, in de vorming van je voedselbos ontdek je elke dag weer iets. Laat ons wat verassingen voor je inbrengen in het ontwerp. Zo heb je je komende decennia super veel cadeautjes om te ontdekken.